Suton

»SUTON«, treći od šest Krležinih poetskih tekstova u zbirci Simfonije(Zagreb 1933). Izvorno je objavljen u svesku Tri simfonije (Zagreb 1917) zajedno s Podnevnom simfonijom i Nokturnom. Po formi se Suton ne razlikuje od ostalih simfonija. Kao i one ovećih je dimenzija, pisan je slobodnim stihom, a njegov se integralni tekst dijeli na kratke autorske didaskalije i na monologe niza govornih subjekata. Govorni subjekti, kao ni drugdje u Simfonijama, nisu uvijek ljudska bića. Inače, Suton je prvi tekst u zbirci simfonija u kojem prevlađuju tamniji osjećaji: tuga, melankolija, tjeskoba. Zalaz sunca i gašenje dana -događaji uz koje se u Krležinoj poeziji vezuju različita značenja i raspoloženja - u Sutonu su postali simboli i pratnja nesreće, bolesti i smrti. Prilično jednoličan ugođaj Sutona ilustriran je različitim motivima i monolozima različitih glasova, koji se, u grubo, mogu podijeliti na dvije skupine: prvi dio simfonije zasniva se sav na metaforičkoj preobrazbi sutona u pokop »golemog Heroja, /.../ sunčanog Dana«. Iz toga končeta razvija se odulja alegorija, u kojoj razni aspekti večernjega krajolika poprimaju metaforička značenja: oblaci postaju rekviziti i akteri sprovoda, »večernje boje« postaju udovice »umrloga dana«, pri čemu su dosta aktivne i kao govorni subjekti. U drugom dijelu teksta - u međuvremenu je isprva vedri suton prešao u kišovito veče - riječ postupno preuzimlju ljudski subjekti, uglavnom kao trpioci nelagodnih stanja, osjećaja i raspoloženja. Kao glavna epizoda u tom dijelu sutona nameće se strindbergovska scena s »neurastenikom« koji promatra sukob među »varijantama svoga Ja«, pri čemu, naravno, sve varijante postupno dolaze do riječi. Premda u Sutonu, drukčije nego u prvim dvjema simfonijama, prevlađuju pesimizam i spleen, K. ni u njemu ne odstupa od vitalističkih nazora, karakterističnih za čitavu zbirku. Organski život i dalje ostaje kriterij umjetničke stilizacije doživljene stvarnosti, samo sada u prvi plan dolaze njegova negativna stanja: bolest, raspadanje, smrt.