GAŠPAROVIĆ, Darko

GAŠPAROVIĆ, Darko, teatrolog i kazališni kritičar (Zagreb, 27. IV. 1944). U Zagrebu završio Klasičnu gimnaziju i diplomirao komparativnu književnost na Filozofskom fakultetu, gdje je magistrirao tezom o Krležinoj ranoj dramatici (1976) i doktorirao tezom o apsurdu, anarhiji i grotesci u djelima J. Polića Kamova (1987). Bio urednik časopisa Prolog, The Bridge, Dometi i almanaha Prolog/teorija /tekstovi. Radio kao inspicijent Drame u zagrebačkom HNK, zatim dramaturg u NK »Ivan Zajc« u Rijeci, a od 1981. nastavnik stilistike i teorije književnosti na Pedagoškom fakultetu u Rijeci. Teatrološke knjige: Artaudova ideja kazališta i drugi eseji (1974), Dramatica krležiana (1977), Pismo i scena (1982), Kamov, Apsurd, Anarhija, Groteska (1988).

Izrazito naklonjen Krležinu dramskom stvaranju te Krležinu i krležijanskom poimanju kazališta, Gašparović u knjizi Dramatica krležiana sintetizira svoje dotadašnje bavljenje Krležinom dramatikom i uprizorenjima njegovih tekstova u našem teatru (autor je jedne od rijetkih negativnih recenzija Radojevićeve režije Kraljeva: Nedosegnuto Kraljevo, Prolog, 1970, 11). Na temelju vlastitih analiza stilskih, dramaturških i tematskih značajki Krležinih dramskih tekstova, koje sagledava u nacionalnom i evropskom književno-kazališnom kontekstu, predlaže da se ti tekstovi razvrstaju u pet skupina: 1) Legende (svi tekstovi iz istoimene knjige u kojima nalazi »dva vida dramaturgije: konverzaciono-dijaloški i ekstatično-ritualni«, a napose izdvaja Kraljevo kao dramu što »upravo fenomenalno korespondira s najzanimljivijim i najsvježijim kretanjima u suvremenom kazalištu«); 2) političko-povijesne drame (Hrvatska rapsodija, koju oprečno pretežitom broju kritičara drži za »očevidnu dramu«, Galicija i Golgota, kao »završna i kulminaciona točka« faze u kojoj K. povijesne i političke teme uvodi u tekstove »s bitnom mitskom strukturom«); 3) »dvije velike drame« (U logoru i Vučjak, gdje autor »napušta mitski okvir da bi se poduhvatio dramaturškog oblikovanja neposredne aktualne stvarnosti«, što Gašparović dovodi u vezu s tadašnjim Krležinim književnim i političkim djelovanjem); 4) glembajevski ciklus (Gospoda Glembajevi, U agoniji i Leda, koje Gašparović ne analizira »tradicionalistički«, tj. »sociološkom metodom«, nego strukturalistički, što ga vodi do zaključka da je »stvarnost glembajevskog ciklusa u svojoj cjelovitosti i načinu funkcioniranja autonomna i nereferencijalna spram životne stvarnosti iz koje je pisac uzeo materijal za djelo«); 5) posljeratne »scenske fantazije« (Aretej i Put u raj, koje su »pokušaj sinteze« Krležina dramskog i kazališnog iskustva). Oštrouman u analizama, kritičan u ocjenama, Gašparović ni na jednome mjestu ne dovodi u pitanje valjanost Krležina pristupa drami i teatru te njegova shvaćanja društvene funkcije umjetnosti. Stoga je knjiga Dramatica krležiana jedna od najtemeljitijih i najpotpunijih književnoteorijskih i teatroloških afirmacija Krležina teatra.

Kao umjetnički ravnatelj Hrvatske drame riječkog kazališta na repertoar uvrstio i dramaturški obradio Krležino Kraljevo (premijera 4. X. 1991).

B. Sen.