Aldo Palazzeschi

»ALDO PALAZZESCHI«, esej objavljen u okviru teksta Fragmenti iz dnevnika iz godine 1943 (Republika, 1956, 6), a kao zaseban esej u knjizi Eseji II (Zagreb 1962). Dijelovi toga eseja pod naslovom Šta je Evropa objavljeni u Borbi, 21. IV. 1963. kao Krležin prilog u ciklusu predavanja o evr. kulturnoj i polit. problematici što ga je u ožujku te godine organizirao münchenski radio. Ratna proza A. Palazzeschog, veli K., jedan je od historijskih dokaza da se Evropa kao kulturna cjelina u predvečerje svj. rata 1914. u mnogobrojnim svijestima već ocrtavala kao neodoljivo impulzivan osjećaj solidarnosti u pitanjima morala i ljepote. Krleži je zanimljiv Palazzeschi koji se od pisca poetskih futurističkih tekstova mijenja u društvenoga kritičara te mu i pisanje dobiva realističke tonove. »Tihi crescendo bola, pameti i gorčine, koji se javlja u zapisima Aldovim od augusta 1916 (...) predstavlja sladogorku katarzu, kada se čovjek od pelivana svoje futurističke duše, ponijet requiemskom arijom smrti pretvara u punog defetistu, dostojnog lirike jednog G. Apollinairea i čitave međunarodne legije pjesničkih imena u istoj fazi«. Nisu to više apstraktne riječi po receptu F. T. Marinettija, nego ponosna ljepota ljudskog srca a i krvavo svjedočanstvo jednog naraštaja što se davi u krvi bez Marinettijevih oslobođenih riječi.

Mir. Ma.