André Gide o Kongu

»ANDRÉ GIDE O KONGU«, Krležin osvrt na tekst A. Gidea Voyage au Congo u kojemu se Gide ogorčen i potresen zalaže za prava afričkih crnaca; prvi put objavljen je u Hrvatskoj reviji, 1929, 9. Romantična, ekvatorijalna iluzija kojoj je Gide bio sklon, u susretu s realnošću Konga pretvorila se »u surovu i krvavu prašumu punu kaučuka gdje umiru tetovirani robovi u smrtnome strahu pred svakom i najmanjom kretnjom evropskog bijelog čovjeka«. Iako rezerviran prema Gideovu esteticizmu, »Redu«, »Harmoniji«, »Kulturi duhovnih vrednota«, s pozicije vlastite angažiranosti K. se sa simpatijama osvrće prema piscu koji umjesto očekivanoga »blistavog ekvatorijalnog sna na mjesečini« doživljava rasistički pakao. Naglašava Gideovu nespremnost za kompetentno bavljenje »socijalnim urođeničkim problemima« i upućuje na autorovo »gubljenje pred masom konkretnih pitanja«, no, uvjeren u vizionarsku moć pjesničkog apela, on takav Gideov jedinstven obrat od visoke estetiziranosti do deskripcije zbiljskoga pozdravlja u prepoznatljivoj buntovničkoj gesti i označavajući ga Gideovim osobnim krvavim razočaranjem, ne osporava mu vrijednost ljudskog svjedočanstva »suvremenog političkog, moralnog, kolonijalnog i imperijalističkog kaosa«.

Na. Pe.