BARBUSSE, Henri

BARBUSSE, Henri, francuski književnik (Asnières, 17. V. 1873 - Moskva, 30. VIII. 1935). Svjetsku slavu stekao 1916. romanom Oganj, snažnim proturatnim prosvjedom. Nakon I. svj. rata pristupio francuskim komunistima, djelujući književno i politički na međunarodnoj sceni, s osobitim zanimanjem za postoktobarsku Rusiju i sudbinu socijalizma.

Odmah nakon Krležinih antiratnih tekstova, a osobito tzv. »domobranskih« novela, sabranih 1921. u knjizi Hrvatski bog Mars, kritika je uz Krležino ime počela vezivati Barbusseovo. K. se odupirao toj komparaciji, pogotovo pomisli na ugledanje: »onda sam već znao za četrdesetoricu mrtvih drugova. Nije to bio nikakav Barbusse (koji je đavo onda znao za Barbussea?)« (Napomena o Hrvatskom bogu Marsu, Književna republika, 1923, knj. I, br. 2-3). Ali fatum te usporedbe pojavljivao se povremeno čak potkraj 60-ih i u početku 70-ih godina, a u povodu prijevoda Krležinih djela na francuski i njemački. O samom Barbusseu K. se inače izrazio vrlo pohvalno, čak emfatično: »odjeknuo kao grmljavina«, »stjegonoša čitavog evropskog pokoljenja«. Ipak, kao politički tendenciozan pisac, on »nije više nikada uspio da se uzvisi do neposrednosti svojih ratnih inspiracija« (Barbusse-Barrès-Paralela, Eseji II, Zagreb 1962).

Putujući 1925. Balkanom, Barbusse ga otkriva kao »evropski pakao«, a kraljevsku Jugoslaviju kao zaostalu i bespravnu zemlju pod vlašću terora. Tu Barbusseovu knjigu K. je osjetio kao potvrdu mnogih svojih stavova u političkoj esejistici, te ju je pod naslovom Henri Barbusse o Balkanu opširno prikazao u zagrebačkom Jutarnjem listu (3. X. 1926).

Ni. Pk.