FICHTE, Johann Gottlieb

FICHTE, Johann Gottlieb, njemački filozof (Rammenau, 19. V. 1762 - Berlin, 27. I. 1814). Jedan od nosilaca klasičnoga njemačkog idealizma, Kantov idealizam s osnovnim etičkim motivom nastavlja u aktivističkom i subjektivističkom smjeru: sve se razvija iz svijesti, iz apsolutnog Ja. Fichte priprema i tročlanu dijalektiku, važnu za Hegela. Pristaša je francuske revolucije i velik protivnik Napoleona.

Krleža je Fichteu posvetio jedno poglavlje u tekstu Marginalija na temu o spoznajnoteorijskoj magiji, dijelu dnevnika iz 1942, prvi put objavljenom u časopisu Delo, Beograd 1956, 11. U njemu se bavi razvojem Fichteova političkog angažiranja, i njegov je sud pretežito negativan. U početku, kao i u Kanta, honorira njegovu ateističku i jakobinsku poziciju oko 1792, koju će poslije »izobličiti do karikature oluja napoleonskih ratova«. K., misleći na Fichteove nacionalne, protunapoleonske Reden an die deutsche Nation, držane u okupiranom Berlinu 1807-08, smatra da je i apsolutno Ja, njegovo metafizičko polazište, postalo »pomalo smiješna a pomalo tragična nacionalistička sablast, koja je tako fatalno djelovala na razvoj novog nacionalističkog transa, po čitavom evropskom svijetu«.

A. Žč.