PILAR, Ivo

PILAR, Ivo (pseud. L. v. Südland), političar i publicist (Zagreb, 19. VI. 1874 - Zagreb, 3. IX. 1933). U okviru Austro-Ugarske zastupao jedinstvo Banske Hrvatske, Slavonije i Dalmacije. Za prve Jugoslavije zastupao federalizam nasuprot centralizmu. Bavio se i kritikom umjetnosti, napisavši teorijsku studiju o secesiji (Zagreb 1898). U knjizi Južnoslavensko pitanje i svjetski rat (Die Südslawische Frage und der Weltkrieg, Wien 1918, objavljena pod pseudonimom), kritički analizira ideju o uspostavi Jugoslavije koju smatra neodrživom zbog mnogih političkih, povijesnih i kulturnih suprotnosti.

Držeći secesiju ispraznom i dekorativnom, Krleža se u eseju O Ivanu Meštroviću (Književnik, 1928, 3) usputno i negativno osvrće na Pilarovu studiju o secesiji kao primjer »kako se kod nas pisalo u ono vrijeme o likovnim problemima«. U Tezama za jednu diskusiju iz godine 1935 (Nova misao, 1953, 7), smatra ga primjerkom filistarske »intelektualne elite« koja se želi izolirati od »pučke, primitivne, balkanske šizmatičke stvarnosti.« Njegove postavke drži »trijalističkom austrijanštinom« onih koji bi s »pangermanskom lisicom zajedno omastili bradu« pa pišu »glupe programatske knjige.« U tom smislu i Südlandovu knjigu ocjenjuje upravo simptomatičnom za mentalitet »takozvane liberalne hrvatske inteligencije« i snaga koje su još uvijek »računale s historijskom komponentom dinastije Habsburga«.

Ni. Pk.