STANČIĆ, Mirjana

STANČIĆ, Mirjana, germanistica (Zagreb, 6. II. 1953). Studirala germanistiku, anglistiku i klasičnu filologiju na Filozofskom fakultetu u Zagrebu. Doktorirala 1989. tezom Miroslav Krleža i njemačka književnost. Predavala povijest njemačke književnosti na Pedagoškom fakultetu u Osijeku 1983-89. Od 1989. boravi u SR Njemačkoj kao stipendist zaklade Alexander von Humboldt. Od 1994. predaje germanistiku na Sveučilištu u Essenu. Objavila knjige: Miroslav Krleža i njemačka književnost, 1990; Die Rezeption Friedrich Nietzsches in der kroatischen Literatur um der Jahrhundertwende (Recepcija Friedricha Nietzschea u hrvatskoj književnosti na prijelazu stoljeća), 1993; Die Rezeption Arthur Schopenhauers in der kroatischen Literatur und Philosophie (Recepcija Arthura Schopenhauera u hrvatskoj književnosti i filozofiji), 1994; Filmska poetika u ranim pripovijetkama Alfreda Doblina, 1994.

U knjizi Miroslav Krleža i njemačka književnost polazi od teze da je tumačenje Krležina opusa kao signuma »velikog književnog dometa malog naroda i male nacionalne književnosti«, nanijelo tom autoru više štete nego koristi. Tvrdi da je po svojoj poetici K. evropski pisac: »evropski kulturni krug Krležin je genuini kontekst«. U takvom komparatističkom motrenju posebnu ulogu ima književnost na njemačkom jeziku. Stančićevu posebno zanimaju tipološke analogije: strukturni elementi zajednički Krleži i njemačkim piscima, koje najčešće nisu tek proizvod Krležine lektire već najčešće pripadnosti istome evropskom kontekstu. Posebnu pozornost posvećuje odnosu Krleže prema Nietzscheu. Početkom XX. st. u cijeloj hrvatskoj književnosti snažni su utjecaji Nietzscheove filozofije i specifičnoga autorskog stila, a sam K. - premda se opirao književnim pomodnostima - priznavao je golemu važnost Nietzscheovu u vlastitom književnom formiranju. Krležu osobito fascinira Nietzscheov revolucionarni model prevrednovanja svih vrijednosti, koji uključuje globalno-povijesne aspekte, antropološke, etičke i estetske, a time i uspostavljanje nove slike svijeta utemeljene prvenstveno na teoriji negativiteta. Snažan doživljaj Nietzschea očitovao se u Krležinu filozofskom pojmovniku, produktivnom podjednako u autorovim esejističkim refleksijama i u fikcionalnom opusu. Analizirajući srodnosti i razlike između R. M. Rilkea i Krleže M. Stančić posebno upozorava na važnost likovnog diskursa u esejističkom i fikcionalnom opusu obojice književnika, a za Krležino prevoditeljstvo i esejističko bavljenje Rilkeom konstatira da prenaglašava dimenziju Rilkeova društvenog angažmana potiskujući u drugi plan njegovu ulogu reprezentanta evropske dekadanse. Istražujući Krležin odnos prema književnom Beču i prema »habsburškom mitu«, konstatira da je to odnos krajnje napetosti u kojemu se negativitet izmjenjuje s pozitivitetom. Određujući se prema austrijskoj književnosti i kulturi K. »grčevito nastoji da pokraj (nikad unutar) superiorne sredine uspostavi svoj identitet evropskog književnika i mislioca«. Beč je ipak u cjelini snažno utjecao na mladoga Krležu čak i onda kad se K. kritički odnosi prema pojedinim pojavama i osobama (Freud, Rilke, Loos, Hofmannsthal, Bahr, Musil, secesijski kompleks itd.).

Posebnu pozornost posvećuje Krležinu odnosu prema K. Krausu, pokazujući da je K. bio revni čitatelj Krausova časopisa Der Fackel te da su njih dvojica pisci iste fundamentalne intelektualne strukture; uspoređuje potom njihov dramski i polemički stil. Posljednje poglavlje knjige posvećeno je paralelama između Krleže i njemačkih ekspresionista.

Pišući na njemačkom jeziku knjige o recepciji Nietz-schea i Schopenhauera u hrvatskoj književnosti, M. Stančić je također velike dijelove teksta posvetila Krležinu odnosu prema filozofiji dvojice njemačkih mislilaca, koji su snažno formativno djelovali na njegov opus.

Vel. V.